Tractie houden

Een ‘aangrijpend’ verhaal over tractie: de connectie tussen jouw banden en het wegdek

TEKST: RAY PETRY

Motorfietsen hebben kleinere contactvlakken op het wegdek dan auto’s. Dit betekent dat het begrijpen van veranderingen in tractie van cruciaal belang is om jezelf rechtop te houden en in de beoogde richting te blijven gaan.

Tractie kan worden gezien als een cirkeldiagram. Er zijn vier “taartpunten”, zo je wilt: een voor versnelling, een voor vertraging, een voor bochten en de laatste staat bekend als tractiereserve – een veiligheidsmarge waar je buiten wilt blijven. Op elk moment tijdens het rijden gebruik je waarschijnlijk tractie uit een of meer van deze categorieën.

Laten we ze eens nader bekijken. Versnellen kost tractie, zeker nu het beschikbare aantal pk’s dat motoren leveren indrukwekkender is dan ooit. Bij de meeste motorfietsen gebruikt agressief gas geven veel beschikbare tractie. Ook bochten verbruiken tractie; bochtige wegen en agressief rijden kunnen de tractie echt tot het randje pushen. En remkrachten, de krachtigste van allemaal, kunnen de tractie overweldigen.

Het combineren van twee hiervan, zoals accelereren in bochten, of remmen in bochten, kan meer dan de beschikbare tractie verbruiken en resulteren in tractieverlies, ofwel slippen. In alle drie deze categorieën is soepel omgaan met de bedieningselementen een belangrijke vaardigheid voor het besturen van een motorfiets. Daar bedoel ik mee: de ‘belasting’ op de banden een kans geven om die druk via het contactvlak over te dragen van voertuig naar rijweg. Tegenwoordig hebben we geavanceerde systemen zoals ABS om ons te helpen. Maar ABS helpt alleen bij krachtig remmen. Nieuwere motorfietsen bevatten nu vaak tractiecontrole om de tractie buiten de remsituatie te beheren.

Hoe zit het nu met dat laatste stukje van de tractietaart: de tractiereserve? Nou, dat is precies wat er staat, dus bewaar dit voor als er onverhoopt minder grip blijkt te zijn dan je dacht. Het grootste probleem met tractie is dat we nooit echt weten hoeveel er beschikbaar is en hoeveel we gebruiken. Aangezien er geen maatstaf is voor hoeveel er is, kunnen we daar alleen aannames over doen.

Tot nu toe hebben we het alleen gehad over ons gebruik van tractie. Laten we dat nu eens toepassen op het wegdek. Zelfs als je vertrouwd bent met hoe je motor en banden aanvoelen tijdens het accelereren, bochten nemen en remmen, dan nog kan het wegdek voor verrassingen zorgen die minder grip bieden dan je zou verwachten. Laten we eens kijken naar enkele veelvoorkomende tractievallen en manieren om tractie te behouden. In elk van deze situaties is vermijden het beste, maar soms heb je die optie niet. In dat geval is het het beste om er in een ‘neutrale toestand’ overheen te rijden. Dat wil zeggen dat er geen acceleratie-, vertragings- of bochtkrachten zijn die tractie verbruiken. Dat geldt dus ook voor remmen op de motor. Trek gewoon de koppeling in en rijd rechtdoor, en je hebt de meeste kans om er met de glimmende kant boven doorheen te komen.

Olie en vocht. Zelfs op droge, zonnige dagen kan de tractie onverwacht veranderen. Een veel voorkomende situatie betreft olievlekken en vocht dat is achtergebleven van airconditioners in auto’s. Dit is meestal problematisch op plekken waar voertuigen stoppen, zoals op kruispunten en bij benzinepompen. Hier kan het erg glad zijn, niet alleen voor de banden, maar ook voor jou als rijder. Stoppen en je voet op een mengsel van motorolie en vocht zetten, kan een onverwache strijd opleveren om overeind te blijven. Wees waakzaam voor deze donkere, gladde plekken en vermijd ze indien mogelijk.

Ochtenddauw. Nee, dat is geen hip, nieuw drankje. Ochtenddauw is een onzichtbare laag vocht op het wegdek, en totdat die bij zonsopgang verdampt geeft hij het wegdek een gladde coating die jouw tractie aanzienlijk vermindert. Dus pas op en houd rekening met deze gladde toestand onder je wielen.

Geverfde en gelamineerde wegmarkeringen. Je kent deze van kruispunten, rotondes en baanvakken. Een geverfd oppervlak heeft minder grip dan ongemarkeerde bestrating. Sommige gemeenten gebruiken plastic lamellen die aan het wegdek zijn gehecht. Geverfde en gelamineerde markeringen zijn glad als ze nat zijn, dus vermijd deze indien mogelijk.

Modder. Een bouwgebied, landweggetje of baanvak dat onder water heeft gestaan, kan een modderlaag hebben. En die kan zo glad zijn als ijs! Je beste actie als je zo’n blubberlaag niet helemaal kunt vermijden, is om te vertragen voordat je het betreffende gebied bereikt, de koppeling in te trekken en rustig rechtdoor te rollen tot je er overheen bent.

Grasmaaisel en bladeren. Grasmaaisel dat op de rijbaan waait of herfstbladeren die neervallen: beiden kunnen ze gevaarlijke toestanden opleveren voor jou als motorrijder. Als het onvermijdelijk is, rol er dan op een neutrale manier overheen en geef pas gas als je weer asfalt onder je wielen hebt.

Regen. De eerste 15 minuten van een regenbui zijn het meest verraderlijk, omdat olie die zich mogelijk op of in een wegdek heeft opgehoopt naar boven drijft. Dit zorgt voor extra gladde omstandigheden. Ga van de weg af en neem een paar minuten detijd om je regenkleding aan te trekken. Hierdoor kan die olie wegvloeien, wat jouw tractie verbetert.

Waar het onderaan de streep op neerkomt is dat je bij het scannen van de weg voor je ook rekening moet houden met gladheid die je niet kunt zien. Van rijbaan wisselen doe je in de regel om te zien en gezien te worden, maar kan ook nuttig zijn om gladde oppervlaktecondities te vermijden. In tegenstelling tot autobestuurders, moet jij als motorrijder de tractie van je voertuig actief beheren. Dit kan inhouden dat je van rijstrook moet wisselen om het droogste oppervlak te vinden, olie in het midden van een rijstrook moet vermijden of zelfs een rijstrook moet kiezen die in betere staat verkeert.

Onthoud dat agressief rijden de tractie kan overweldigen, maar dat dit ook geldt voor ongecontroleerd of bruusk rijden. Als jij de motorfiets soepel en gecontroleerd bedient, kunnen de ophanging en banden het meeste uit de beschikbare tractie halen. Soepele, geleidelijke veranderingen in bochten, of tijdens accelereren en remmen zijn de beste manier om te voorkomen dat je tractie verliest. ■

Ray Petry is een Certified Riding Academy Coach en lid van het Riding Academy™-team van Harley-Davidson Motor Company, met het hoofdkantoor in Milwaukee.

---

Trefwoorden: