Door de angst heen rijden

Toen de pandemie toesloeg, stapte de Noorse schrijver, journalist en H.O.G.®-lid Mikal Olsen Lerøen op zijn motor om de getroffenen in zijn thuisland een hart onder de riem te steken

TEKST EN FOTO’S: MIKAL OLSEN LERØEN
OPENINGSBEELD: PAAL KVAMME
ILLUSTRATIES: LINE MONRAD-HANSEN, RES PUBLICA, NOORWEGEN

Voordat je een grote beslissing neemt is er altijd dat moment waarop je aan jezelf twijfelt. Op dit specifieke moment zat ik in een biertuin in het meest zuidelijke deel van Noorwegen. De pandemie het net het land overgenomen en ik had een beslissing genomen die de hele lockdown-periode voor mij zou veranderen. Ik zou zo ver mogelijk naar het noorden van Noorwegen rijden.

Mijn ideale reisgenoot was Castor, mijn grey denim Street Glide® Special, uitgerust met een apehanger en de bereidheid om overal te gaan waar ik hem heen stuur. Door gewone mensen te ontmoeten, hoopte ik mijn angst voor de pandemie te beteugelen.

OP PAD

Zuid-Noorwegen wordt gekenmerkt door ruige bergen, warme fjorden, prachtige wegen die langs de rivieren lopen en vriendelijke mensen. Toen ik mijn Harley twee versnellingen terugschakelde en de snelweg af reed, merkte ik hoe gespannen ik was. Castor mopperde ook van tegenzin toen het toerental afnam en we rustig langs de fjord verder reden.

Ik zag het populaire strand van Hamresanden. Overal mensen die zich langs de waterkant verzamelden, ver uit elkaar zaten in kleine groepjes of peddelden met inachtneming van social distancing. Ik verlegde mijn focus en nam het schitterende uitzicht over de Tovdalselva-rivier in me op: zacht kronkelde het water tussen groene vierkanten en maïsgele rechthoeken. Volledig tevreden passeerde ik de ene boerderij na de andere.

AFSTAND HOUDEN

Als motorrijder zou je kunnen zeggen dat ik al perfect uitgerust was voor een pandemie. Ik droeg lange, gewatteerde leren laarzen over mijn motorbroek en daar bovenop droeg ik een dik en zwaar leren jack. Met meer dan 80 km/u door het platteland rijdend, Castor grommend als een razende stier, kreeg ik het gevoel dat ik wat afstand creëerde tussen mezelf en alle gevaarlijke aspecten van COVID-19, waar we toen nog zo weinig vanaf wisten.

Maar hoe was dat voor mensen die dagelijks met andere mensen te maken hadden? In Stavanger werd ik in een bar welkom geheten door Eirik, een optimistische 26-jarige barman die uiteindelijk gesloopt zou worden door het virus. Tijdens een jaar vol angst voor het virus, de financiële gevolgen ervan en wijzigingen in de regels voor de horeca, zou Eirik – de man die Stavangers beste Negroni maakte – een van de vele slachtoffers worden van de lockdowns.

DE PIJN VAN AFSTAND HOUDEN

Ik reed landinwaarts vanuit Bergen, op weg naar een van‘s werelds mooiste fjorden om daar een van de eenzaamste mensen in Noorwegen te treffen. Åge was 69 jaar oud en had het gevoel dat de tijd als fijn zand door zijn vingers gleed. Hij was verloofd, maar was meer dan 10.000 km verwijderd van zijn verloofde, Mary. COVID-19 zou hem bijna drie jaar bij haar weghouden. Niemand van ons wist of zijn liefde de pandemie zou overleven.

Ik liet Åge achter in het schilderachtige dorpje Flåm in de provincie Vestland. Ons afscheid was het begin van een route door enkele van de mooiste plekken waar je op een motor van kunt genieten, de fjorden van Sogn og Fjordane.

Ik nam de veerboot van Fodnes, bij Lærdal, naar Mannheller, passeerde Sogndal en belandde in een onbeschrijflijke natuurlijke dans, waarbij de zee leidde en de weg volgde. De weg voerde me door bochten en rond landtongen, langs baaien en lange stukken waar de zee tegen de berg beukte. Man en motorfiets verbleekten in hun onbeduidendheid.

Hoe vastberaden moet iemand zijn om een leven in het westen van Noorwegen op te bouwen? Mensen daar zijn harder dan de mensen in het zuiden. Koppiger, maar stiller – misschien omdat ze weten dat hun woorden toch worden weggeblazen. Hier zijn de wegen dunne potloodlijnen tussen de steile bergen en de diepe zee. Elk voertuig dat hier rijdt is als een koorddanser die geen voet verkeerd mag zetten.

EEN BITTER BROUWSEL

Inmiddels had ik met Castor 2.000 kilometer geklokt en was ik iedereen die ik had ontmoet uit het oog verloren. Maar ik wist wat ze zich afvroegen, hier in het midden van Noorwegen. De kleine gemeenschappen lagen ver uit elkaar, waardoor het virus zich moeilijker kon verspreiden. Er was bijna geen teken van infectie in Møre og Romsdal of de kleinere plaatsen in Trøndelag. Mensen vonden het oneerlijk dat ze niet naar buiten mochten om te sporten of naar school te gaan, alleen omdat de pandemie de grote steden in het oosten trof.

HET TOSCANE VAN NOORWEGEN

Trøndelag is gemaakt voor motorrijden. De zachte contouren van het landschap, de ronde heuvels en de mooie stroken donker asfalt die kriskras weelderige valleien doorkruisen, maken het een soort Noors Toscane. Ik stond kwam aan in het hart ervan, de prachtige gemeente Frosta. De weg steeg omhoog langs de Foldfjord, waardoor mijn motorfiets boven de blauwe uitgestrektheid van zout water omhoog gleed en uitzicht bood op de bergen voor me.

Castor en ik waren niet gepast gekleed voor de gelegenheid, maar we vierden de Noorse Dag van de Grondwet met een moedige groep mensen die ervoor hadden gekozen zich in een vroeg stadium te isoleren in plaats van te wachten tot de regeringsregels van kracht werden. De voorzitter van de lokale raad, Frode, werd de held van de gemeente toen zijn gemeenteraad deze regels invoerde, net zoals de Noorse wetten hier in Frosta 750 jaar geleden voor het eerst van kracht werden.

VERSCHILLENDE PERSPECTIEVEN

Ik ging vervolgens op weg naar een bestemming van hoop, Træna, om iemand te ontmoeten die de pandemie gebruikte om iets positiefs te doen.

Sunniva was een 26-jarige vrouw die de regie over haar eigen leven had genomen nadat ze ongelukkig was geworden in haar te kleine flat in een te grote stad. Ze had haar ‘kantoor’ vergroot en verplaatst naar het idyllische eiland waar ze vandaan kwam, en nu verzorgde ze vanuit haar kamer de boekhouding van verschillende Europese afdelingen van een bedrijf in Silicon Valley. Sunniva was een van de vele mensen die de lockdown hadden gebruikt om hun waarden en wensen te herijken.

DE POOLCIRKEL BINNEN RIJDEN

Uiteindelijk kwamen Castor en ik aan in de poolregio van Noorwegen. Ik had al zo’n 3.500 kilometer door dit lange land gereden, maar toch waren er nog meer dan 1.000 te gaan voordat ik op de Noordkaap zou aankomen. En als je dacht dat een kilometer hier gelijk staat aan een kilometer ergens anders, dan zit je er goed naast. Er zijn eigenlijk geen snelwegen in het noorden van Noorwegen, jij en je motor moeten vechten voor elke kilometer. Meestal rijd je over eenbaans weggetjes die kruipen en slingeren door onherbergzaam en meedogenloos landschap.

Hier zijn mensen gewend om voor zichzelf te zorgen. Dus toen de hoofdarts van de gemeente Hadsel, Ingebjørn, ontdekte dat Noorwegen geen digitaal systeem had om de pandemische infectie te volgen, maakte hij er zelf een. Zijn initiatief zou cruciaal worden voor de strijd van het land tegen het virus.

JEZELF SCHRAP ZETTEN

De volgende dag besloot ik naar het oosten te rijden, naar een van de mooiste fjorden ter wereld: Lyngenfjord. Op deze plek is men banger voor aardverschuivingen dan voor het ‘duiveltje’ van een virus dat de wereld inmiddels lamlegde. Statistieken van de afgelopen 10 jaar laten zien dat er elk jaar 2.380 lawines op de Noorse wegen landen, een hard cijfer waar ik niet aan wilde denken. Het weer was ‘s nachts van kwaad tot erger gegaan, er lag aarde op het wegdek en op sommige plaatsen schoot het water horizontaal uit beekjes omhoog.

Ik had het zo koud dat toen ik eindelijk ergens tussen Lyngen en Alta een hotel binnenschuifelde, de manager schrok.

“Is de bar open?”

“Nee, we kunnen helaas geen drank schenken.”

“Vanwege COVID?”

Hij knikte.

“Ga aan de bar zitten en ik zet wat whisky en ijsblokjes neer, dan ga ik wandelen en kijken of er boven ramen open zijn terwijl jij…wacht.”

Hij lachte. Ik probeerde terug te lachen, maar dat ging niet.

Castor en ik maakten ons klaar voor de laatste grote etappe van onze rit, maar de regio Finnmark was zo onverbiddelijk groot. Nog nooit hadden de afstanden langer gevoeld dan vandaag.

Ik tankte op een slaperige zondagochtend in het plaatsje Alta. Niemand hier wist het nog, maar de volgende dag zou de stad op slot gaan. In de komende 48 uur zou de hoofdarts vier afzonderlijke, niet-verbonden uitbraken van de infectie detecteren.

Na het tanken genoot ik van een kopje koffie in de zon. Een klein meisje besprak met haar moeder welk ijs ze zou nemen… het was vijf graden buiten. Ik behoorde nu tot de stoerste van alle Noren.

HET EINDE VAN DE WEG

Het is moeilijk om Honningsvåg een mooie stad te noemen. Op de kade raakte ik in gesprek met een lange man met een zwarte arbeiderspet en grove handen. Hij vertelde me het verhaal van de schipper die vlak bij de haven een schip aan de grond liet lopen omdat hij en zijn vriendin het zo naar hun zin hadden aan boord. De dockwerker beëindigde zijn verhaal door te zeggen: “uiteindelijk gaan we allemaal dood, toch?” Dit is het extreme gevoel voor humor, de zelfspot en taaiheid die ze in het hoge noorden hebben. Toen toonde hij foto’s aan me van zijn Harley®.

De weg naar de Noordkaap loopt langs de oever van Skipsfjorden. Het was midden juni, maar er lagen grote hopen sneeuw langs de weg. Ik passeerde een bord dat waarschuwde voor windstoten. De wind beukte op Castor en mij in, maar kreeg ons niet van ons stuk.

Hier eindigde Noorwegen. Ik kon niet verder. Ik leunde op de rand van het Noordkaapplateau en keek uit over de open blauwe zee. Toen hoorde ik een enorme knal en de adem werd uit me geperst door een wind die van beneden kwam. Nee toch? Het begon te sneeuwen.

Ik draaide me om, rende naar de parkeerplaats en stapte op mijn motor. Eigenlijk wilde ik niet rijden als het sneeuwde. Mijn rechterduim drukte op de startknop, de motor kwam grommend tot leven. Er kwam een nummer van Tom Waits uit Castors speakers:

‘There’s a house on my block that’s abandoned and cold.’

Ik begon te huilen.

Twee jaar lang en meer dan 4.600 kilometer had ik mijn angsten beteugeld door met Castor door te rijden en nieuwe mensen te ontmoeten. Mensen die me hoop, ideeën en inspiratie hadden gegeven om het leven te kiezen dat ik wilde leiden en niet het leven dat de maatschappij het beste vindt. Ik wilde schreeuwen: ‘Hé, COVID, jij verliest… uiteindelijk!’ Maar schreeuwen op een lege parkeerplaats is erger dan huilen, dus gaf ik Tom Waits het laatste woord.

‘What makes a house grand, ain’t the roof or the doors.

If there’s love in a house, it’s a palace for sure.’ ■

---

Trefwoorden: